selenoproteinP (SeP)

Η σεληνοπρωτεΐνη P (SeP) είναι μία από τις 25 ανθρώπινες πρωτεΐνες που περιέχουν σεληνοκυστεΐνη (Sec) και γενικά πιστεύεται ότι λειτουργεί ως φορέας στο πλάσμα του ιχνοστοιχείου σεληνίου στο σώμα. Πρόσφατες μελέτες, ωστόσο, υποδεικνύουν ανυποψίαστους καθοριστικούς ρόλους του SeP σε ανθρώπινες ασθένειες, ιδιαίτερα στον σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 (ΣΔ2) και στην πνευμονική αρτηριακή υπέρταση (ΠΑΥ)[1]. 

Η σεληνοπρωτεΐνη P (SELENOP) συντίθεται στο ήπαρ και μεσολαβεί στη μεταφορά του Se σε βασικούς ιστούς όπως οι ενδοκρινείς αδένες και ο εγκέφαλος, όπου ο «κύκλος SELENOP» διατηρεί μια προνομιακή κατάσταση Se. Τα μοντέλα ποντικιών υποδεικνύουν ότι η SELENOP δεν είναι απαραίτητο για τη ζωή, καθώς η συμπληρωματική παροχή Se ήταν ικανή να αποτρέψει την ανάπτυξη σοβαρών συμπτωμάτων. 

Ωστόσο, τα νοκ-άουτ ποντίκια πέθαναν λόγω περιορισμένης προσφοράς, υποστηρίζοντας τον ουσιαστικό ρόλο της SELENOP στην ανεπάρκεια Se. Πολλές κλινικές μελέτες υποστηρίζουν αυτή την ιδέα, υποδεικνύοντας στενούς δεσμούς μεταξύ των κινδύνων για την υγεία και των χαμηλών επιπέδων SELENOP. 

Αντίστοιχα, οι κυκλοφορούσες συγκεντρώσεις της SELENOP χρησιμεύουν ως λειτουργικός βιοδείκτης της παροχής σεήνίου (Se), τουλάχιστον έως ότου επιτευχθεί μια κατάσταση κορεσμού και τα επίπεδα της SELENOP φτάσουν σε ένα σταθερό επίπεδο. 

Κατά την τοξική λήψη, παρατηρείται περαιτέρω αύξηση της SELENOP, δηλ. η SELENOP παρέχει πληροφορίες για πιθανή σελήνωση. Οι μεταγραφές της SELENOP προβλέπουν την εισαγωγή δέκα υπολειμμάτων σεληνοκυστεΐνης. Ωστόσο, η αποκωδικοποίηση είναι ατελής και δεν καταλαμβάνονται τελικά όλες αυτές οι θέσεις από τη σεληνοκυστεΐνη. 

Εκτός από τα υπολείμματα σεληνοκυστεΐνης κοντά στο καρβοξυτελικό άκρο C, μια σεληνοκυστεΐνη βρίσκεται κεντρικά μέσα σε ένα ενζυμικό περιβάλλον. H SELENOP αποδείχθηκε ικανή να καταλύει την αποικοδόμηση υπεροξειδίου in vitro και να προστατεύει π.χ. τα σωματίδια LDL από την οξείδωση. 

Η ενζυματική δραστηριότητα στον άθικτο οργανισμό είναι ασαφής, αλλά ένας αυξανόμενος αριθμός κλινικών μελετών παρέχει στοιχεία για την άμεση εμπλοκή της εξαρτώμενης από το SELENOP μεταφοράς Se ως σημαντικού και τροποποιήσιμου παράγοντα κινδύνου ασθένειας. Αυτή η αλληλεπίδραση είναι ιδιαίτερα ισχυρή για καρδιαγγειακά και κρίσιμα νοσήματα, συμπεριλαμβανομένου του COVID-19, καρκίνου σε διάφορα σημεία και αυτοάνοσης θυρεοειδίτιδας[2]. 

Το ιχνοστοιχείο σελήνιο (Se) είναι γνωστό ότι εμπλέκεται στην παθολογία του εγκεφάλου. Η σεληνοπρωτεΐνη P (SELENOP), ως η κύρια πρωτεΐνη μεταφοράς Se, είναι, σε μεγάλο βαθμό, υπεύθυνη για τη διατήρηση της ομοιόστασης του Se και της ιεραρχίας της έκφρασης της σεληνοπρωτεΐνης στο σώμα. Η επαρκής παροχή Se μέσω της SELENOP είναι ζωτικής σημασίας για τη σωστή ανάπτυξη και λειτουργία του εγκεφάλου. 

Επιπλέον, το SELENOP μπορεί να εμπλέκεται σε παθολογικές διεργασίες στο κεντρικό νευρικό σύστημα, συμπεριλαμβανομένων εκείνων στην AD. Η νόσος Alzheimer (AD) είναι η πιο κοινή νευροεκφυλιστική ασθένεια που σχετίζεται με γνωστική έκπτωση, απώλεια μνήμης και προοδευτική εγκεφαλική ατροφία [3].